Patronen doorbreken: vind je nieuwe ik, los van oude patronen

26 Nov 2021 | Gezond & Gelukkig leven

Gelukkig gaan er de hele dag zoveel dingen vanzelf, je denkt er niet over na en toch gebeuren ze. Het grootste deel van de dag worden we aangestuurd door ons onbewuste. Wat erg fijn is, want wie wil er nou bewust nadenken over ademhalen, tanden poetsen, boterhammen smeren en in de file staan? Zo lang al die onbewuste en automatische handelingen goed voelen is er niks aan de hand, maar helaas zijn ook de minder leuke dingen ingebakken in ons brein, die we niet ‘even zomaar’ kunnen veranderen. In dit blog geven we je tips waar je meteen mee aan de slag kunt om die ingebakken patronen te doorbreken.

Als patronen zijn doorbroken, ontluiken er nieuwe werelden – Tuli Kupferberg

Hoe werkt dat in ons brein

Onze hersenen zijn dol op herhaling en houden iets minder van verandering. Ze zien overal patronen in, ongeacht of het klopt. Dit creëert ritme en veiligheid. ‘We weten wat we moeten doen om te overleven, dus blijven we dat herhalen en wijken zeker niet af van een winning formula’ is het motto van ons brein. Dat we grotendeels door ons onbewuste worden aangestuurd heeft een hoop voordelen. Zo hoeven we niet na te denken over hoe we bepaalde dingen gaan doen, want deze handelingen zijn volledig geautomatiseerd in ons systeem. Denk maar eens aan jouw ochtendritueel, waarschijnlijk weet je precies hoe laat je op moet staan en hoe lang jouw handelingen in beslag nemen, om zo op tijd de deur uit te gaan. Je merkt ook dat je een vaste routine hebt als deze doorbroken wordt door een vakantie. Soms ervaar je die break als zo’n verademing, dat je eenmaal thuisgekomen direct besluit dit nieuwe vakantie-patroon vast te houden. Hier is ook meteen voelbaar hoe uitdagend dit kan zijn. Voor je het weet ben je terug in je thuis-routine. Het gedrag dat we het meest hebben geoefend is dus verreweg het bekendste voor ons en zullen we vaak op terugvallen. Doordat we onze patronen herhalen kan het soms voelen alsof we een optelsom van ons gedrag zijn. Alsof we geen vrije wil meer hebben dingen anders te doen. Gelukkig is dit niet het geval. Je kunt patronen doorbreken als je wilt en soms is dat geen quick fix. Het vraagt aandacht en tijd, iets dat je misschien niet hebt. Vandaar dit blog. Hierin vind je onze visie op het doorbreken van patronen.

Een patroon

Dit is niks meer dan een handeling, die je iets leuks oplevert waardoor je hem telkens opnieuw herhaald hebt. Voor veel mensen is het eerste dat ze ’s morgens doen, hun telefoon checken… nadat ze hun ogen open hebben gedaan, dus eigenlijk het tweede dat ze ’s morgens doen. Je hoort een ‘pling’ van een notificatie (een prikkel), je pakt je telefoon om te kijken (gewoonte) en je hersenen belonen je hiervoor met dopamine (beloning) het  beloningsstofje in je hersenen. Doordat de beloning goed voelt ben je meer geneigd dit patroon te herhalen. En hoe meer je het hebt herhaald, des te meer beloning je hebt ontvangen, hoe uitdagender het is dit patroon te doorbreken. Het is als het ware een ingesleten patroon. Wat super is als het gaat om een gewenst patroon en minder leuk als het gaat om een ongewenst patroon.

Patronen doorbreken hoe doe je dat?

Ons brein heeft als basisprincipe; pijn vermijden en plezier verkrijgen. Zolang jouw gedrag en acties dus plezier opleveren zal je minder snel geneigd zijn om hier veranderingen in aan te brengen. Je wilt pas veranderen als iets pijn oplevert. Ga maar eens na welk patroon jij zou willen veranderen. Op welke manier levert dit jou nu pijn op en is dat van de laatste tijd of is dit een gevalletje ‘nu is het genoeg, dit was de laatste druppel’? Vaak ben je er al een tijdje mee bezig en was het al irritant. Irritant werd hinderlijk en hinderlijk werd pijnlijk. Dat is het moment dat je op zoek gaat naar verandering, wanneer de pijn te groot wordt. Als mens willen we dus alleen ongewenste patronen doorbreken en deze vervangen door nieuwe. Het grootste gedeelte van de bevolking weet al heel lang wat ze wil veranderen en heeft hier zelfs over gedroomd en plannen voor gemaakt. Hoe je bijvoorbeeld in die nieuwe baan eindelijk al je kwaliteiten kan laten zien en je bakken vol erkenning krijgt. Hoe dat nieuwe huis echt de oplossing zou zijn voor de stress die je in dit kleinere huis met 3 kinderen ervaart. Hoe die nieuwe relatie zoveel liefdevoller, fijner en rustiger zal zijn. Emigreren, een nieuwe baan , ondernemer worden, een verre reis maken…. de plannen zijn er. Tussen het dagdromen en plannen van de resultaten van jouw nieuwe patronen en het daadwerkelijk doen, zit vaak een gat. Hoe kan dat? Vaak komt dit doordat je focust op het directe eindresultaat en vergeet hoe de weg hier naartoe eruit ziet. Om een ander resultaat te krijgen dan je nu hebt, zul je ook iets anders moeten doen, dan je nu doet.

Herkennen

Allereerst is het heel handig als je jouw patroon gaat herkennen. Je hebt het al een tijdje en het is geautomatiseerd in je onbewuste waardoor het zo ‘gewoon’ voor je is geworden dat het je eerst moet gaan opvallen. Soms zie je pas achteraf dat je er weer ingestapt bent, draai dan even keihard het nummer van Britney Spears ‘Oops I did it again’ en laat het los. Dat het je opvalt is al heel fijn. Hierdoor ga je het steeds eerder opmerken. Uiteindelijk zie je het vooraf al aankomen denderen en voelt dan ‘oja, nu sta ik op het punt te doen wat ik wil veranderen’. Je haalt het patroon als het ware uit je onbewuste naar je bewuste. Oude ongewenste patronen vasthouden blijkt ook bij mensen die last hebben van een burn-out of stress een belangrijke oorzaak te zijn voor hun gezondheid. Je kunt hierbij denken aan; moeite met grenzen aangeven, ongezonde leefstijl hebben, te streng zijn voor jezelf, onregelmatig slaap- en werkritme of een belemmerende overtuigingen die niet bijdragen aan een ontspannen leven. Wees gewaarschuwd want once seen, can’t be unseen. Als je gedrag je eenmaal gaat opvallen lijk je het overal in terug te zien, je krijgt er als het ware even een hyperfocus op. Dit helpt je natuurlijk om te gaan veranderen en verdwijnt gelukkig ook weer vanzelf.

Tijd om te kiezen

Ons dagelijks handelen is een aaneenschakeling van patronen. Omdat je nu gefocust bent geweest op iets dat je wilt veranderen ga je nu kiezen wat je hiervoor moet veranderen in jouw handelen of denken. Stel je wilt stoppen met een ongezonde gewoonte zoals roken. Dan kan je al je gedachten hebben laten gaan over wat dit je gaat opleveren; doordat ik stop met roken ga ik meer sporten, gezonder eten, lange wandelingen maken en afvallen.
Als jouw brein dit als hele lijstje als opdracht krijgt om te gaan veranderen komt er een error, dit is gewoonweg teveel. Je kiest dus het begin van deze opsomming; stoppen met roken. Je ziet dat dit al een hele positieve kettingreactie zal gaan veroorzaken, dus in dit voorbeeld is dat stap 1. stoppen met roken. Je kunt dit met al je eigen voorbeelden ook doen. Als je beter voor jezelf wilt op kunnen komen, kun je het patroon ‘ik zeg altijd ja’ gaan doorbreken. Een kettingreactie kan dan zijn; ik stop met altijd ja zeggen, ik kan mijn grenzen beter aangeven, ik hou meer tijd over voor leuke dingen, ik kan die hobby weer oppakken, ik heb tijd hebt voor een relatie of een hond om lange wandelingen mee te maken. Stap 1 is dan; stoppen met altijd ja zeggen.
Ook al zie je meerdere patronen die je wilt aanpakken, je kiest er één om mee aan de slag te gaan. Dit verhoogt je slagingskans en je ziet meteen welk effect die ene verandering heeft in jouw leven.

Wat levert het gedrag je op?

Voordat je het gekozen patroon gaat veranderen staan we even stil bij de winst die je het tot nu toe heeft opgeleverd. Weet je nog; ons brein wil pijn vermijden en plezier verkrijgen. Dus je hebt dit patroon lange tijd in stand gehouden met een reden. Welk plezier heb je hieraan ontleend in het verleden? Roken kan je bijvoorbeeld leuke sociale contacten hebben opgeleverd. Omdat je vaak bij de rokers stond heb je nieuwe mensen leren kennen en mooie verhalen gehoord. Misschien gaf het je iets rebels, omdat je op de meeste plekken nu moeite moet doen ergens te roken en jij jouw eigen keuzes hierin durfde te maken. Zo kan het ja-zeggen je hebben opgeleverd dat mensen je aardig vonden. Op werk kwamen ze als eerste bij jou, dus jij was hun eerste keuze. Je hebt een heleboel mensen leren kennen en leuke, spontane dingen gedaan. Misschien word je wel gezien als die jolige, vrije, impulsieve gezellige leukerd. Het is belangrijk om dit te beseffen, want als je het patroon stopt stopt ook deze winst die je eruit hebt gehaald en wordt je brein een 2 jarige met een woedeaanval van wie je een koekje afpakt. Je wilt die leuke dingen dus behouden. Jouw nieuwe patroon zal dit dus moeten opleveren anders ga je meteen op zoek naar een vervanging van dit plezier, of val je terug in je oude gewoontes. Als je dit eenmaal weet kan je dus besluiten om het stoppen met roken een groepsuitdaging te maken. Op deze manier stimuleer je elkaar in gezonde gewoontes en behoud je het sociale aspect. We zorgen dus voor een gezondere vervanging.

Verandering

Letterlijk het doorbreken van je patroon: Op het moment dat je merkt dat je in je patroon wilt stappen doe je letterlijk wat anders. Je wilt bijvoorbeeld naar de sportschool toe, omdat je gezonder wilt leven. Het regent en Netflix heeft net het nieuwe seizoen van je favoriete serie gelanceerd. Je voelt dat je je sporttas in de hoek wilt zetten en op de bank gaat ploffen. Op dat moment stop je je beweging. Je gaat zitten en meteen weer staan, je pakt je tas en loopt naar de deur. Als je merkt dat Netflix nog steeds meer trekt, ga je weer zitten en meteen weer staan, pak je tas en loop weer naar de deur. Herhaal dit een paar keer en voel het verschil. Misschien voel je dat de weg naar de deur makkelijker wordt. Misschien lig je helemaal in een deuk om jezelf, ook dan ben je goed bezig. Lachen maakt ruimte voor nieuwe dingen. Je stopt en doorbreekt letterlijk je patroon.

Pas je omgeving aan

Zorg dat je omgeving matcht met je nieuwe patroon. Als je stopt met roken zorg je dat je andere mensen om je heen verzamelt om even koffie te drinken in plaats van de rookpauze te houden. Dat betekent natuurlijk niet dat je je rokende vrienden en collega’s moet mijden, maar wel dat je een nieuwe groep gaat creëren die het roken niet aanmoedigt. Hierdoor krijg je een keuze. Als je beter wilt worden in je grenzen aangeven, kan het handig zijn je vrienden hiervan op de hoogte te brengen en hun hulp te vragen. Als dit niet bij je vrienden kan, omdat dit de mensen zijn waar je altijd ja tegen zegt, is het misschien een idee nieuwe mensen te leren kennen waarbij je meteen je nieuwe versie kunt laten zien. Wil je de sportschool boven Netflix kiezen ook op een regenachtige dag, zorg dat je een sportbuddy hebt die ervoor gaat en je meesleept als dit nodig is. Zorg voor een omgeving die je nieuwe gedrag stimuleert.

Pas je gedrag aan

Zoals eerder gezegd zul je nieuwe dingen moeten doen om nieuwe resultaten te verkrijgen. Belangrijk hierin is dat je kleine stapjes voor jezelf plant. Wanneer je alles tegelijk wilt aanpakken krijg je het goede-voornemens-effect; doordat je teveel tegelijk wilt doen, lukt uiteindelijk niks. Dus kleine stapjes brengen je verder dan de zeven-mijls laarzen. Bedenk voor jezelf één antwoord bij elke vraag:

  • Waar stop ik deze week mee
  • Waar ga ik mee door na deze week
  • Waar start ik deze week mee

De 3 dingen die je hebt genoemd hou je vol totdat je verandering in jezelf merkt en dan mag je die vragen opnieuw stellen aan jezelf.

Pas je identiteit aan

Wow dat klinkt heftig, je hele identiteit? Nee, alleen dat stukje wat met jouw patroon te maken heeft. Gedrag veranderen is zoveel makkelijker als jij een zelfbeeld hebt waarin het gewoon niet thuis hoort. Stoppen met roken impliceert dat je een roker bent, anders hoef je niet te stoppen toch? Als roker ga je hard aan de slag om te stoppen met een handeling die je zoveel heeft opgeleverd, dat is hard werken. Je vecht tegen impulsen en cravings en leert nieuw gedrag aan wat beloond wordt.
Stel je nou eens voor dat roken geen onderdeel is van jouw zelfbeeld. Je bent geen roker maar misschien zie je jezelf als een gezond persoon, of een vitaal persoon waar roken niet in het plaatje past. Door dit echt voor je te zien en eigen te maken verdwijnen ongezonde gewoontes uit je dagelijks handelen.
Schrijf eens alle aspecten op van wie jij wilt zijn; hoe je eruit ziet, wat je denkt, gelooft, kan en doet. Ga er echt voor zitten en ga helemaal los hierop. Maak het plaatje zo aantrekkelijk mogelijk voor jou en haalbaar.
Daarmee bedoelen we; als ik niet kan zwemmen en ik zie mezelf als olympisch kampioen zwemmen, dan is het niet echt meteen haalbaar. Dus maak het realistisch. Lees deze beschrijving nu dagelijks door en neem even de tijd te visualiseren hoe jouw nieuwe versie er uitziet. Zie het, voel het, hoor het, ervaar het. Je zult merken dat je hierdoor kleine dingen gaat veranderen die jouw nieuwe zelfbeeld ondersteunen.

Sleutelgewoonte

Plan in je nieuwe gedrag één sleutelgewoonte in. Een sleutelgewoonte is een handeling die andere positieve gewoontes als gevolg heeft, een soort start van de dominorij. Zo kun je denken aan:

  • Lezen voordat je gaat slapen, om blauw licht te vermijden waardoor je beter slaapt en uitgerust wakker wordt
  • Parkeer je auto verder van je werk, waardoor je gaat wandelen en met een doorgewaaid hoofd je dag start en eindigt
  • Sta een uur eerder op, waardoor je tijd hebt om te bewegen en met jouw ochtendritueel je dag goed start

Lief doen

Het oude patroon dat je wilt veranderen is een pad dat heel vaak bewandeld is in je hersenen. Die verbinding is stevig, als een achtbaans snelweg met veel verkeer. Jouw nieuwe pad dat je gaat bewandelen wordt nieuw aangemaakt in je hersenen en is nog een graspad dat net vrijgemaakt is van alle jungle lianen en bebossing. Je zult hier vaker overheen moeten wandelen om het vrijer en meer gebaand te maken.
Het is dus logisch dat je hersenen zo nu en dan voor de makkelijke achtbaans snelweg kiezen, omdat ze die beter kennen.
Gun jezelf de tijd en wees mild als je merkt dat je terugvalt in je oude patronen. Weet dat je nieuwe pad er is en je dit altijd weer kunt bewandelen.
Wil je dit proces versnellen, dan kan visualiseren helpen. Hierdoor loop je in je mind dat pad over en zie je jouw nieuwe versie het gewenste gedrag vertonen. Dan word je graspad al snel een asfaltweg.
Onze Mind Meesterschap training biedt veel tools om patronen te doorbreken en nieuw gedrag te bevorderen, wil je hier meteen mee aan de slag, neem dan hier een kijkje.
Als laatste tip willen we je meegeven dat het zoveel makkelijker is nieuwe dingen te leren en ondernemen als je lekker in je vel zit.
Dus alles wat je al doet om goed en voldoende te slapen, genoeg te bewegen en gezond te eten, blijf dat vooral doen.

Succes!

 

Meer artikelen over gezond & gelukkig leven

9 tips voor meer plezier in het leven

9 tips voor meer plezier in het leven

Heb je het gevoel dat je in een sleur terecht bent gekomen en plezier in je leven mist? Veel volwassenen missen, net als jij, plezier in hun leven. Dit veroorzaken we zelf door te veel tijd en energie in verplichtingen en serieuze zaken te steken, waar we vervolgens...

Vergeving: hoe kun je iemand echt vergeven?

Vergeving: hoe kun je iemand echt vergeven?

Er zijn momenten in het leven dat we iemand moeten vergeven. Soms schreeuwt ons hart dat dat we iemand helemaal niet willen vergeven, bijvoorbeeld wanneer we het oneens zijn met hetgeen deze persoon ons heeft aangedaan of wanneer we het niet willen bijleggen met hem...

Perfectionistisch? 7 tips om met perfectionisme om te gaan

Perfectionistisch? 7 tips om met perfectionisme om te gaan

Perfectionisme: maximaal willen presteren en excelleren in datgeen dat je doet. Perfectionisme klinkt voor sommigen onder ons als een wenselijke eigenschap, want iemand die perfectionistisch is, streeft altijd naar een goed resultaat en doet zijn best. Helaas kent...

Is het tijd voor een beetje ‘Me-time’? 11 handige tips

Is het tijd voor een beetje ‘Me-time’? 11 handige tips

Me-time: we hebben het nodig om op te laden, om stress te laten varen en om prikkels te kunnen verwerken. Van tijd tot tijd smachten we naar een beetje me-time en toch lukt het niet altijd om hier tijd voor te vinden. Want laten we eerlijk zijn, wanneer was de laatste...

Meer blogs

9 tips voor meer plezier in het leven

Heb je het gevoel dat je in een sleur terecht bent gekomen en plezier in je leven mist? Veel volwassenen missen, net als jij, plezier in hun leven. Dit veroorzaken we zelf door te veel tijd en energie in verplichtingen en serieuze zaken te steken, waar we vervolgens...

Vergeving: hoe kun je iemand echt vergeven?

Er zijn momenten in het leven dat we iemand moeten vergeven. Soms schreeuwt ons hart dat dat we iemand helemaal niet willen vergeven, bijvoorbeeld wanneer we het oneens zijn met hetgeen deze persoon ons heeft aangedaan of wanneer we het niet willen bijleggen met hem...

Wat is passie en hoe vind ik mijn passie?

Passie: vroeg of laat ervaren we het in ons leven allemaal, in verschillende vormen. We associëren passie al snel met liefde, maar passie kun je voelen voor uiteenlopende zaken. Denk aan zaken, objecten, interesses en mensen. Het gevoel van passie is fijn - het kan je...

Perfectionistisch? 7 tips om met perfectionisme om te gaan

Perfectionisme: maximaal willen presteren en excelleren in datgeen dat je doet. Perfectionisme klinkt voor sommigen onder ons als een wenselijke eigenschap, want iemand die perfectionistisch is, streeft altijd naar een goed resultaat en doet zijn best. Helaas kent...