Ben jij iemand die snel ‘ja’ zegt? Ben je altijd bereid om anderen te helpen en een tandje bij te zetten? Zet je vaak je eigen behoeften aan de kant zodat een ander blij wordt of zodat je bijvoorbeeld een taak op tijd afkrijgt? Dan is de kans groot dat je worstelt met grenzen stellen. Misschien heb je die grenzen wel in je achterhoofd, maar ga je er toch overheen – in dat geval vind je het moeilijk om je grenzen aan te geven. Het leren van grenzen stellen bestaat allereerst uit het herkennen van je grens, om deze vervolgens aan te kunnen geven. Wil je weten hoe? Dan kan de informatie in dit artikel je verder helpen!
Wat is grenzen stellen?
Het stellen van grenzen betekent dat je durft te zeggen dat iemand te veel van je verlangt, dat je het aangeeft wanneer iemand iets vraagt dat je niet wilt, dat je stopt wanneer iets genoeg is geweest en dat je erkent dat iets niet gaat lukken. Grenzen stellen gaat verder dan tegen een ander ‘nee’ durven zeggen, het omvat net zo goed grenzen die je stelt in situaties waar jij de enige betrokkene bent.
Je herkent het misschien wel: je maakt nog even een klusje af, terwijl je eigenlijk heel erg honger hebt. Je blijft nog tien minuten langer doorwerken, terwijl je al hoofdpijn hebt gekregen van de lange werkdag waarop je onvoldoende pauzes hebt genomen. Je besluit te gaan koken, terwijl je zo moe bent dat je de kracht eigenlijk helemaal niet hebt om te koken. Je overschrijdt je eigen grenzen, omdat je deze grenzen niet voldoende weet te herkennen. Het resultaat? Je gezondheid gaat achteruit, op zowel fysiek als mentaal gebied.
Het stellen van grenzen geldt dus niet alleen in situaties waar het jou én een ander betreft. Grenzen herkennen en aangeven doe je net zo goed wanneer je alleen bent. Sterker nog: wanneer je het beter onder de knie krijgt om grenzen te herkennen en aan te geven bij anderen, word je ook beter in grenzen stellen wanneer je alleen bent.
Wat gebeurt er als je geen grenzen stelt?
Wanneer je niet voldoende in staat bent om grenzen te herkennen en aan te geven, dan kan dit (onder meer) resulteren in:
- Je raakt overbelast, depressief en/of overspannen;
- Je zelfvertrouwen, zelfwaardering en zelfrespect dreigen te verdwijnen;
- Je raakt jezelf kwijt omdat je je eigen behoeften niet meer kunt scheiden van de behoeften van anderen;
- Je bent sneller vermoeid en ervaart gevoelens als angst en eenzaamheid;
- Je merkt dat je relaties verslechteren en hebt soms het gevoel dat er misbruik van je gemaakt wordt.
Dit is slechts een greep uit de vele nadelige gevolgen van het gebrek aan grenzen stellen, daarom is het leren stellen van je grenzen een serieuze kwestie.
Waarom is grenzen stellen zo lastig?
In veel gevallen betekent het stellen van een grens ook dat je iets moet opgeven. Je levert iets in door de grens tijdig aan te geven. Het niet stellen van een grens betekent daarentegen dat het je iets oplevert. We leggen dit uit aan de hand van een aantal voorbeelden:
- Je zegt ja tegen een afspraak met vrienden, terwijl je je had voorgenomen om een weekendje rust te nemen. Wat dit je oplevert? Plezier. Wat je ervoor moet opgeven? Rust.
- Een collega vraagt je om assistentie bij een project, maar eigenlijk heb je het druk genoeg met je eigen werk. Je zegt toch ‘ja’ en besluit je eigen werk dan vanavond maar af te maken. Wat dit je oplevert? Waardering van je collega en aardig gevonden worden. Wat je ervoor moet opgeven? Je eigen werk of je vrije tijd vanavond.
- Je bent bezig met een schoonmaakklus in huis en merkt dat je geen energie meer hebt. Je voelt je futloos en leeggezogen, maar maakt het tóch nog even af. Wat dit je oplevert? Een schoon huis. Wat je ervoor moet opgeven? Je gezondheid, want je fysieke grenzen negeren kan grote gevolgen hebben.
Het stellen van een grens betekent dus altijd dat je iets opgeeft. Soms geef je iets op wat je eigenlijk zelf had gewild, en soms geef je iets op wat de ander van je verlangt. In het laatste geval is men dan meestal bang om niet aardig gevonden te worden – een boosdoener wanneer het gaat om grenzen stellen. Het stellen van grenzen is nodig om jezelf en je gezondheid te beschermen. Het is daarom een vaardigheid die je liever vandaag ontwikkelt dan morgen. Hoe je dat doet? Daarover vertellen we je hieronder meer.
Stap 1: grenzen herkennen
Je grenzen moet je allereerst leren herkennen. Ervaar je negatieve gevoelens zoals angst voor afwijzing of angst dat je iemand teleurstelt? Ben je vermoeid en besluit je iets toch nog af te ronden? Zeg je ‘ja’ wanneer alles in jou ‘nee’ schreeuwt? Dit zijn stuk voor stuk signalen dat je je eigen grens overschrijdt. Door het herkennen van deze negatieve gevoelens en interne conflicten, leer je ook je grenzen te herkennen. Je gaat er namelijk overheen op het moment dat je dit ervaart – daar lag dus jouw grens.
Schrijf het op wanneer je het gevoel hebt een grens te herkennen, zodat je jezelf er de volgende keer tijdig aan kunt herinneren dat dit voor jou een grens is. Dit lijkt wellicht overbodig, maar het kost je weinig tijd en het kan je wel iets opleveren. Handig dus!
Stap 2: grenzen aangeven
De eerste stap, het herkennen van grenzen, heb je nu gezet. Hoe ga je vervolgens je grenzen aangeven? Hier speelt communicatie een grote rol. Over het algemeen geldt dat jij bepaalt hoe de ander iets opvat, door de manier hoe jij het communiceert. Door iets op een positieve manier te brengen, maak je voor jezelf de drempel lager om je grens aan te geven. Je verwacht nu immers een positieve reactie terug. Enkele voorbeelden:
- Je werkgever vraagt je om een project morgen af te ronden, maar je had gepland deze volgende week pas af te ronden. Je kunt nu zeggen: ‘’Nee, dat lukt me niet’’ maar je kunt ‘m ook positief insteken en zeggen: ‘’Wanneer we ervoor kiezen om het project volgende week op te leveren, dan weet ik zeker dat ik de kwaliteit ervan kan waarborgen. Daar wordt de klant blij van!’’ Zie je dat de manier waarop jij nu je grens aangeeft, verpakt zit in heel veel positiviteit? Dit maakt het een stuk makkelijk voor jou om die grens aan te geven, omdat de reactie erop waarschijnlijk ook positief zal zijn. Je stelt niemand teleur en geeft toch duidelijk je grens aan.
- Een vriendin vraagt om je hulp vanavond, maar je wilde een avond op de bank doorbrengen. In plaats van simpelweg ‘’Nee’’ te zeggen, kun je zeggen: ‘’Is het goed als ik volgende week langskom? Dan kunnen we er echt de tijd voor nemen.’’ Je vriendin heeft er ook baat bij als je echt de tijd neemt voor haar, dus grote kans dat ze het goed opvat. Weer heb jij je grens bewaakt, zonder een ander te hoeven teleurstellen.
Bij het stellen van grenzen draait het er altijd om dat je je eigen behoeften prioriteert. In de bovenstaande situaties geldt dat je de ander wel helpt, maar dat je het simpelweg later doet dan de ander van je vroeg. Er zijn natuurlijk ook talloze situaties te bedenken waarbij je een hele duidelijke grens hebt gesteld en je gewoon keihard ‘nee’ wil kunnen zeggen. Schroom niet om dit ook daadwerkelijk te doen als dit goed voelt. Vraagt iemand je mee uit en zit je daar absoluut niet op te wachten? Zeg nee. Krijg je het zoveelste verzoek op LinkedIn om een sollicitatiegesprek te hebben maar ben je tevreden met je huidige baan? Zeg nee.
Grenzen stellen wanneer je alleen bent
We hebben het grotendeels gehad over situaties waarbij er meerdere betrokkenen zijn: jij en de ander(en). Maar het stellen van grenzen wanneer je alleen bent is net zo belangrijk, al dan niet belangrijker! Dit betreft het immers het overgrote deel van jouw grenzen, en je bent hier helemaal zelf verantwoordelijk voor. Het is cruciaal om je eigen grenzen te bewaken, omdat een ander het niet voor je zal doen. Maak met jezelf de afspraak dat je je fysieke en mentale gezondheid vanaf nu prioriteert, en dat je gaat leren om naar je eigen behoeften te luisteren. Dit betekent dat je bepaalde zaken zal moeten opgeven, maar dit maakt bewaken van je grenzen direct zoveel makkelijker.
Kunnen wij je helpen?
Vind jij het heel lastig om je eigen grenzen te herkennen en aan te geven? Dan kan het helpen om professionele hulp in te schakelen, want je zult voor de rest van je leven baat hebben bij het feit dat je wel weet hoe je grenzen stelt. Wist je dat NLP jou ook kan helpen? Het helpt je om je gedrag beter te begrijpen en te veranderen, en dat geldt dus ook bij het stellen van grenzen. Je wordt er veel beter in! Onze basiscursus NLP is een online cursus die jou hierbij kan helpen. De basiscursus is hét middel om persoonlijke uitdagingen te overwinnen. Nu tegen een gereduceerd tarief!
