Schuldgevoel: zo nu en dan overvalt het je. Je hebt een afspraak afgezegd omdat je tijd voor jezelf nodig had, en nu heb je het gevoel dat je de ander hebt laten zitten. Het resultaat? Je kunt je nog dagenlang schuldig voelen. Dit schuldgevoel is meestal onterecht. Maar, zelfs wanneer je iets hebt gedaan waar je je terecht schuldig over mag voelen, is het nog steeds raadzaam om het schuldgevoel snel weer los te laten. Het belemmert je immers in je dagelijkse bezigheden en niemand wordt er beter van. Ervaar jij ook weleens schuldgevoelens en wil je hiermee leren omgaan? Dan kunnen de 4 tips in dit artikel je helpen.
Wat is schuldgevoel?
Schuldgevoel is een gemoedstoestand waarbij je een onaangenaam gevoel hebt over iets wat je hebt gedaan of over iets wat je juist niet hebt gedaan. Misschien heb je een taak niet zo goed uitgevoerd als je had gepland of ben je een afspraak (met jezelf) niet nagekomen. Dit zijn momenten waarop je schuldgevoel kunt ervaren.
In de basis is schuldgevoel iets goeds. Het is namelijk een teken dat je je kunt inleven in een ander en dat je een sterk moraal hebt. Je herkent grenzen en ervaart een onaangenaam gevoel wanneer je deze grenzen overschrijdt. Stel je nu eens situaties voor waar jij je schuldig over hebt gevoeld, maar dan zonder dit schuldgevoel. Het zou simpelweg betekenen dat je je gedrag goedkeurt, op momenten dat het eigenlijk geen goedkeuring verdient. Het ervaren van schuldgevoelens is dus niet verkeerd en je mag deze gevoelens er best even laten zijn, mits je op de juiste manier met het schuldgevoel omgaat.
Schuldgevoel: terecht of niet?
Doorslaan in schuldgevoel en jezelf bestempelen als een slecht persoon is vrijwel altijd onterecht. Het is goed om kritisch naar je eigen gedrag te kunnen kijken en hier een wijze les uit te halen, maar er zijn ook talloze situaties waarbij men onterecht schuldgevoelens ervaart. Herken je dit: die keer dat je iets lekkers at terwijl je een dieet volgde, die keer dat je koos voor een moment van ontspanning terwijl er nog werk op de plank lag of die keer dat je meer geld uitgaf dan je je had voorgenomen? Dit soort situaties leiden tot schuldgevoelens naar jezelf toe, want je bent een afspraak met jezelf niet nagekomen. Een terecht schuldgevoel? In feite niet, want je hebt niets ‘’slechts’’ gedaan, je hebt niemand pijn gedaan en je hebt de keuze waarschijnlijk eerst doordacht. Echter zijn precies dít de meest voorkomende situaties die leiden tot schuldgevoel.
Je kunt schuldgevoelens dus hebben naar een ander toe, maar in grotere mate ook naar jezelf toe. Worstel jij hier ook mee? Dan zijn de onderstaande 4 tips een begin om te leren omgaan met schuldgevoel!
1. Vraag jezelf af: wat kan ik de volgende keer anders doen?
In plaats van te blijven hangen in schuldgevoel en alleen de negatieve kant te zien, probeer je de situatie nu vanuit een positieve invalshoek te bekijken. Wat heb je van de situatie geleerd? Hoe neem je deze kennis mee naar de toekomst? Oftewel: wat zou je, nu je dit hebt meegemaakt, de volgende keer anders doen? Wanneer je de situatie nu bekijkt vanuit het perspectief dat je er iets van geleerd hebt en deze fout dus niet nog een keer hoeft te maken, benader je het vanuit iets positiefs. Dit helpt vrijwel altijd om van je schuldgevoel af te komen.
2. Iedereen maakt fouten
Heb je het gevoel dat je te lang kampt met schuldgevoel? Neem dan een moment om te relativeren en herinner jezelf eraan dat iedereen fouten maakt. We geven het wellicht niet graag toe, maar het is echt zo: iedereen maakt weleens een fout. Ook jij. Door je te realiseren dat fouten maken onderdeel is van het leven, leer je jezelf aan om een fout naast je neer te kunnen leggen. Het is goed om grensoverschrijdend gedrag te herkennen en met jezelf overeen te komen dat je het de volgende keer anders aanpakt, maar het is daarna aan jou om het ook daadwerkelijk een plekje te geven. Relativeren helpt hierbij.
3. Oefen zelfcompassie
Bij schuldgevoelens lopen we al snel in de val van zelfkritiek en dit zorgt ervoor dat je in een vicieuze cirkel terechtkomt. Het oefenen van zelfcompassie voorkomt dit! Zelfcompassie leidt ertoe dat je jezelf niet onderdompelt in kritiek, daarentegen behandel je jezelf juist op een warme en begripvolle manier. Door zelfcompassie te oefenen, leer je dat onvolmaaktheid en mislukking onvermijdelijk zijn. Je ziet dus ook in dat schuldgevoel (in veel gevallen) onterecht is, en daarom laat je het makkelijker los. Zelfcompassie zorgt uiteindelijk voor meer zelfbeheersing en verbetering van je gedrag, waardoor je schuldgevoel ook leert voorkomen. Een win-win situatie dus!
4. Verruil destructieve gedachten voor constructieve gedachten
Wist je dat ongeveer 77% van wat je denkt, negatief en dus onproductief is? Zonde, want onze gedachten bepalen ons gevoel én ons gedrag. Wanneer je je schuldig voelt, spoken er al snel negatieve gedachten door je hoofd. Misschien herken je het wel, dat je vijf minuten later uit bed gaat dan je je had voorgenomen en denkt ‘’Wat ben ik toch stom, ik leer het ook nooit om op tijd op te staan!’’ Of wanneer je een bolletje ijs meer hebt gegeten dan je dieet je voorschreef, dat je denkt ‘’Ja hoor, heb ik alweer te veel gegeten. Zo word ik toch nooit slank!’’
Herkenbaar? Dit zijn destructieve gedachten die je gevoel van schuld alleen maar zullen versterken. Maar wat gebeurt er wanneer we deze gedachten ombuigen naar constructieve gedachten? Als je jezelf met voldoende compassie behandelt, gebeurt dit eigenlijk automatisch. Maar wanneer je nog niet op dat punt bent, dan is het een goed begin om je allereerst bewust te worden van deze gedachten. Pas na deze bewustwording kun je er iets aan veranderen.
We blijven bij het voorbeeld van te laat opstaan. Wanneer je je bewust bent van de destructieve gedachte, kun je deze verruilen voor iets als ‘’Ik ben later opgestaan dan ik me had voorgenomen, maar ik heb wel vijf minuten extra kunnen genieten van mijn warme bed. Dat gunde ik mezelf. Morgen zet ik de wekker wel iets eerder zodat ik die vijf minuten heb én op tijd opsta’’.
Door deze constructieve gedachte combineer je zelfcompassie met een les voor morgen. Je praat niet vol kritiek tegen jezelf, maar erkent juist waarom je deze keuze hebt gemaakt en wat je de volgende keer anders zal doen. Wil je meer leren over constructieve gedachten? Dan kan ons artikel over positief denken goed van pas komen!
Hoe kom je van schuldgevoel af?
Kort samengevat is empathisch vermogen naar jezelf ontwikkelen dus dé manier om van schuldgevoel af te komen. Iedereen maakt fouten, het leven zit nu eenmaal vol met onvolmaaktheden en mislukkingen. Zet zelfkritiek daarom aan de kant, en vervang het voor zelfcompassie en constructieve gedachten. Zo leer je niet alleen om beter om te gaan met schuldgevoelens, het brengt je ook nog eens dichter bij de beste versie van jezelf. Op de lange termijn resulteert dit namelijk in zelfbeheersing en verbetering van je gedrag. Wil je meer leren over groei? Dan kan onze gratis online training de uitkomst bieden. Je leert hier, onder meer, hoe je je brein positief kunt beïnvloeden voor succes en geluk en hoe je een probleem effectief kunt oplossen. Na het volgen van de online training ben je in staat om echt te bereiken wat je het liefste wil!
