Zelfreflectie is, zoals het woord al doet vermoeden, reflecteren op jezelf. Je leert van je eigen gedrag om zo tot een verbetering te komen. Zelfreflectie stelt je dus in staat om te investeren in je persoonlijke ontwikkeling en het helpt je bij het halen van je doelen. Klinkt aantrekkelijk, nietwaar? Wanneer je nog onbekend bent met zelfreflectie, dan kan dit artikel je op weg helpen. We leggen je allereerst uit wat zelfreflectie is en we vertellen je over 3 effectieve oefeningen die je zelf kunt gaan toepassen.
Wat is zelfreflectie?
Het begrip reflectie is je waarschijnlijk bekend. Je kijkt terug op een ervaring om daarvan te leren. Zelfreflectie is niet anders: je reflecteert hierbij op jezelf. Bijvoorbeeld op je gedrag, je functioneren en je rol in een bepaalde situatie. Zelfreflectie is een continu proces dat kan leiden tot zelfbewustzijn. Zelfreflectie werkt altijd twee kanten op: je leert over je eigen gedrag en wat de impact hiervan is op anderen. Daarnaast leert het je ook over de impact van het gedrag van anderen op jou. Onderaan de streep geeft het je veel belangrijke inzichten die je kunt gebruiken om tot de beste versie van jezelf te komen.
Waarom zelfreflectie?
Zelfreflectie is belangrijk omdat het je helpt om verder te komen in het leven. Wanneer je niet kritisch naar je eigen gedrag durft te kijken, dan is er doorgaans sprake van een statische mindset. Je bent in dat geval in de veronderstelling dat je vaardigheden en kwaliteiten onveranderbaar zijn. Dit is incorrect! Alles is veranderbaar en door voldoende op jezelf te reflecteren, stel je jezelf in staat om ook daadwerkelijk te zien wat er veranderd moet worden om tot verbetering te komen. Wil je eerst meer leren over het veranderen van je mindset voordat je overgaat op zelfreflectie? Daarover lees je hier meer.
Voordelen van zelfreflectie
Het mag duidelijk zijn dat zelfreflectie met een scala aan voordelen komt. Enkele van deze voordelen zijn:
- Je vergroot je zelfkennis en geeft je zelfvertrouwen een boost;
- Je leert je eigen behoeften kennen en hiernaar handelen om deze te vervullen;
- Je leert je eigen acties beter te herkennen, te begrijpen en in het vervolg te veranderen;
- Je wordt je bewust van de emoties die je voelt en leert beter omgaan met deze emoties;
- Je ontdekt hoeveel invloed je hebt op een situatie en hoe je zelf de uitkomst bepaalt;
- Je ontwikkelt jezelf en benut zo je volledige potentieel.
Niets in het leven staat vast en zelfreflectie gaat jou helpen om je dit te laten inzien. Je leert hoe je in het vervolg situaties op een andere manier kunt aanpakken om tot een beter resultaat te komen. Je ontdekt hoeveel invloed je hebt op je eigen gedrag en op het gedrag van anderen. Het gaat je helpen om je doelen nu écht te gaan bereiken!
Je vraagt je nu wellicht af hoe je de eerste stappen zet in zelfreflectie. We zetten hiervoor een aantal handige oefeningen voor je op een rijtje.
Oefening 1: Kies een vast moment per week en stel jezelf open vragen
Om op een laagdrempelige manier te beginnen met zelfreflectie is het raadzaam om een vast moment per week in je agenda te zetten ter reflectie. Wanneer dit moment aanbreekt, kies je een aantal situaties die zich hebben voorgedaan in de afgelopen week en over deze situaties stel je jezelf een aantal open vragen. Voorbeelden hiervan zijn:
- Hoe zag de situatie eruit?
- Welk gedrag vertoonde ik?
- Wat was de oorzaak van dit gedrag?
- Welk effect had dit gedrag op de ander?
- Welk gedrag vertoonde de ander?
- Wat heb ik gedaan om de situatie te beïnvloeden?
- Wat heb ik bereikt? En wat had ik willen bereiken?
- Wat kan ik van de situatie leren?
- Wat zou ik in het vervolg anders doen? Welk effect zou dit geven?
- Wat is het belangrijkste inzicht dat ik uit deze situatie meeneem?
De vragen die je stelt kunnen situatieafhankelijk zijn, omdat situaties en uitkomsten uiteenlopen. In de basis stel je jezelf natuurlijk altijd vragen om op je eigen gedrag te kunnen reflecteren. Zorg ervoor dat je een lijstje met vragen creëert voor verschillende soorten momenten.
Tip: neem echt de tijd om iedere vraag eerlijk te kunnen beantwoorden. Dit vergt denkwerk. Geef jezelf hiervoor de tijd, want zelfreflectie is geen kwestie van haasten. Je wil juist tot de kern komen om echt stappen te kunnen maken.
Oefening 2: Snelle zelfreflectie tijdens of direct na een situatie
Bij deze tweede oefening reflecteer je tijdens of direct na een situatie. Je hebt hier slechts enkele minuten voor nodig en je kunt ervoor kiezen om dit te doen bij een situatie waar je je niet goed over voelt (je constateert direct dat je anders had kunnen handelen) of een situatie waar je je juist heel goed over voelt (je ziet in dat je dit vaker moet doen). Neem nu een momentje voor jezelf en beantwoord deze vragen:
- Wat gebeurde er?
- Welke gedachten en gevoelens gingen er door me heen?
- Hoe reageerde ik op de situatie?
- Hoe zou ik deze situatie het liefst voor me zien?
Je haalt hier waardevolle inzichten uit omdat je direct constateert wat je van de situatie kunt leren. Je kunt deze oefening meerdere keren per dag toepassen en op zowel persoonlijk als zakelijk vlak inzetten. Door deze snelle vorm van zelfreflectie leer je dat reflecteren altijd en overal mogelijk is.
Oefening 3: Mediteren
Deze derde en tevens laatste oefening waar we je in dit artikel over vertellen, is meditatie. Doorgaans wordt meditatie gedaan om je lichaam en geest tot rust te brengen. Je neemt afstand van gedachten. Maar wist je dat je meditatie ook kunt gebruiken om te reflecteren op jezelf? Dit werkt als volgt:
Ga comfortabel zitten en sluit je ogen. Adem een paar keer diep in en uit. Herhaal dit totdat je je rustig en ontspannen voelt. Laat vervolgens je gedachten komen en observeer deze, zonder oordeel. Neem nu waar welke gedachten en emoties je hebt. Het is belangrijk om deze waar te nemen zonder oordeel. Laat ze er gewoon zijn.
Heb je ze waargenomen? Dan kun je nu tot bevindingen komen. Kwam er bijvoorbeeld boosheid bij je op omdat je eerder vandaag tijdens een vergadering niet voor je eigen ideeën opkwam? Dan is dit één van de bevindingen waar je nu op kunt reflecteren. Wat gebeurde er? Wat leer je van de situatie? Hoe ga je dit de volgende keer anders doen?
Tips bij zelfreflectie
Tot slot willen we je nog een aantal tips meegeven om zelfreflectie optimaal in te kunnen zetten.
Tip 1: Reflecteer ook op succesmomenten en dus niet alleen op situaties waar je inzag dat het beter kon. Juist van succesvolle ervaringen valt ook veel te leren.
Tip 2: Reflecteer zonder oordeel. Het is natuurlijk raadzaam om vast te stellen of je iets goed hebt gedaan of dat er iets beter kon, maar vermijd destructieve gedachten en kijk allereerst objectief naar de situatie. Begin met vragen als: ‘Wat gebeurde er?’ in plaats van ‘Wat ging er goed?’.
Tip 3: Stel jezelf open vragen. Bij gesloten vragen leer je niet veel. Bij zelfreflectie wil je echt tot de kern komen en dit betekent dat je dieper moet graven dan een vragenlijstje afwerken.
Ben jij klaar om op jezelf te reflecteren?
Zelfreflectie kun je altijd en overal toepassen. Je leert niet alleen veel over je eigen gedrag en hoe je hier een verandering kunt bewerkstelligen, je leert ook over het gedrag van anderen en de mate van invloed die jij hierop hebt. Je wordt je bewuster en komt tot verbetering. Wanneer je zelfreflectie écht onder de knie krijgt, dan helpt dit je om je doelen te behalen en je leven te leiden zoals jij dat wil. Je neemt makkelijker goede beslissingen en kunt beter omgaan met emoties en conflicten. Zelfreflectie is dus een belangrijke methode voor persoonlijke ontwikkeling. Wil je hierin nog meer stappen zetten? Dan is onze gratis online training iets voor jou!
